Baş ve boyun kanserleri, erken teşhis edildiğinde tedavi edilebilen kanser türleri arasında yer almaktadır. Baş ve boyun kanserlerinin büyük çoğunluğu erken dönemde belirti verirler. Belirtiler erken fark edilip, doktor erken uyarılırsa, doktorun zamanında doğru teşhis koyması kolaylaştırılabilir.
Baş ve boyun kanserleri; ağız boşluğunu; dudaklar, yanakların iç kısmı, diş eti, damak, dil, ağız tabanı, burun delikleri derisi ve burun döşemesini, boğazın en üst kısmında görülen nazofarinks kanserlerini, sinüs olarak adlandırılan ve yüz kemikleri içinde burun çevresinde yer alan hava boşlukları içinde gelişen paranazal sinüs kanserlerini, burnun gerisini boğaza bağlayan alanda orofarinks kanserlerini, boğazın biraz daha alt kesiminde hipofarinks kanserlerini ve onun da altındaki alanda larinks kanserlerini, kulak kepçesi ve dış kulak yolu kanserlerini, bir de tükrük bezleri kanserlerini kapsar.
Sebepleri
Sigara içiciliği, tütün çiğnenmesi, alkolizm ve kötü beslenme baş ve boyun kanserlerinin başlıca nedenleridir. Uzun süreli güneş ışığına maruz kalma dudak kanseri ile ilişkilidir. Nazofarinks kanseri gibi bazı kanserlerin Epstein-Barr Virüsü gibi faktörlerle ilişkisi vardır. Genital bölgede bulunan ve cinsel ilişki ile geçtiği bilinen en yaygın hastalık olan Human Papilloma Virüs (HPV) baş ve boyun bölgesinde bulunan bazı kanserler ile de ilişkilidir. Son çalışmalar ağız kanserlerinin %25’inin, boğaz kanserlerinin ise %35’inin HPV ile bağlantılı olabileceğini bildirmektedir.
Baş ve boyun kanserleri 50 yaş üstünde ve erkeklerde daha sık görülür.
Belirtileri
Baş ve boyunun herhangi bir kesiminde şişlik (genellikle ağrısız ve gittikçe büyüyen tarzda), ağız içinde, dilde veya dudakta iyileşmeyen yaralar, ağızda uyuşukluk hissi, çiğnemede ve yutkunmada güçlük, devam eden ses kısıklığı veya seste değişiklik, nefes alma güçlüğü, devam eden burun tıkanıklığı veya burun kanaması, göz çevresinde şişlik veya çift görme, devam eden kulak ağrıları, kulak çınlaması veya işitme güçlüğü ve boyunda şişlik olabilir.
İlgili uzman şikayetler doğrultusunda muayenesini yapar.
Ağız ve boğaz ayna ile muayene eldilir.
Burun ve boğaz endoskopi adı verilen bir aletle muayene edilir.
Şüpheli bölgeden patolojik inceleme için parça alınır (lokal veya genel anestezi gerekebilir). Bazen de biyopsi almadan önce radyolojik incelemeler gerekebilir (USG, BT veya MR).
Tedavisi
Baş ve boyun kanserlerinin tedavisi genellikle multidisipliner çalışma gerektirir.
Baş ve boyun kanserleri için ilk seçenek cerrrahi tedavilerdir. Ancak, birçok baş ve boyun kanseri için ışın tedavisi (radyoterapi) de çok etkili bir seçenek oluşturmaktadır. Bugün larinks ve nazofarinks kanserlerinin tedavisinde ışın tedavisinin rolü gün geçtikçe artmaktadır. Kimi zaman tek ana yöntemle (cerrahi, ışın tedavisi veya ilaçla tedavi) ile tedavi yeterli olurken, kimi zaman daha etkili tedavi gerekmekte, bu nedenle bileşik tedaviler yapılabilmektedir.
Her hasta için tedavi protokolü değişebilir. Kanserin evresi, tipi, hastanın yaşı, cinsiyeti, vücut alışkanlığı ve fonksiyon durumu, hastanın sosyoekonomik durumu tedavi planlamada önemlidir.