Kanser tedavisi sağlıklı hücre ve dokulara da zarar verebileceğinden istenmeyen yan etkiler de görülmektedir. Belirgin yan etkiler, tedavinin tipi ve büyüklüğüne göre değişmektedir. Bunlar her kadın için veya aynı tedaviyi gören kadınlar için aynı olmayabilir. Aynı hastada, yan etkiler bir tedavi seansından diğer tedavi seansına değişebilir. Doktor, tedavilerin yan etkilerini ve ne yapılması gerektiğini size anlatacaktır.

Ameliyat

Ameliyat yerinde kısa süreli ağrı ve hassasiyet olabilir. Ameliyattan önce hastalar ağrının giderilmesi için doktorlarıyla konuşmalıdırlar. Her ameliyat az da olsa enfeksiyon, kanama ve başka problem riski taşıyabilir. Herhangi bir problem oluşan kadınlar doktorlarına başvurmalıdırlar.

Bir yada iki memesi alınan kadınlar eğer büyük memelilerse denge kaybı yaşayabilirler. Bu dengesizlik boyun ve sırt bölgesinde ağrı yaratabilir. Aynı zamanda meme alınan bölgenin derisi gergin hissedilebilir. Omuz ve kol kasları da gergin hissedilebilir ama bu problem geçicidir. Doktor, hemşire ve fizyoterapist, kadının kol ve omzundaki gücü geri kazanması için egzersiz önerebilirler.

Ameliyat sırasında bazı sinirler incinmiş veya kesilmiş olabileceğinden hastalar, omuz, koltuk altı, üst kol ve memesinde uyuşma ve karıncalanma hissedebilir. Bunlar birkaç hafta yada birkaç ayda geçer, ama bazı kadınlarda uyuşma daha uzun sürebilir.

Lenf Ödem (Kol Ödemi)

Koltukaltındaki lenf bezlerinin alınması, lenf sıvısının akışını yavaşlatır. Sıvı, kolda ve elde birikip şişme (lenfödem) yaratır. Bu problem ameliyattan hemen sonra ya da yıllar sonra da olabilir. Hastanın tedavi edilen taraftaki el ve kolunu hayatı boyunca koruması gerekir. Kadının aşağıdakilere dikkat etmesi gerekir:

Etkilenen koluna dar kıyafetler yada mücevher takmaktan kaçınmalı
Çanta ya da valizini diğer koluyla taşımalı
Kesilmesini önlemek için koltukaltını elektrikli makineyle almalı
İğne, kan testleri, kan basıncı ölçümlerini diğer koluna yaptırmalı
Bahçeyle uğraşırken elini korumak için eldiven giymeli, kuvvetli deterjanlar kullanmamalı
Dikkatli manikür yaptırmalı, tırnak etlerini kesmekten kaçınmalıdır.

Hasta doktoruna, kolunda ya da elinde olabilecek kesik, böcek ısırığı, güneş yanığı ya da başka incinmelerle nasıl baş edeceğini sormalı. Aynı zamanda kolu yada eli incindiğinde, şiştiğinde, kızardığında yada ısındığında doktoruna başvurmalı.

Eğer lenfödem oluşursa, doktor bu tip problemler için egzersiz yada başka yollar önerebilir. Örneğin lenfödem olan bazı kadınlar lenf sıvısı akışını artırmak için elastik kolluk giyerler. Doktor, aynı zamanda ilaç, masaj veya kola baskı yapan makineler gibi başka yaklaşımlar da önerebilir. Hastaya bir uzman yada fizyoterapist önerilebilir.

Radyoterapi

Radyoterapi sırasında meme kanseri olan kadın, özellikle tedavinin sonuna doğru yorgunluk hissedebilir. Bu his tedavi bittikten sonrada devam edebilir. Dinlenmek önemli, ama doktorlar hastalarına genelde olabildiklerince aktif olmalarını önerirler.

Tedavi edilen alandaki cildin kırmızı, kuru, hassas ve kaşıntılı olması yaygındır. Meme ağır ve gergin hissedilebilir. Bu problemler zamanla geçer. Tedavinin sonuna doğru cilt nemlenebilir. Bu alanın havayla yeteri kadar temas ettirilmesi cildin iyileşmesine yardımcı olur.

Sütyen ve diğer kıyafetler kaşıntı ve terleme yapabileceğinden, hastalar tedavi süresinde bol pamuklu kıyafetler tercih etmelidirler. Cilt bakımı da önemlidir. Kadınlar tedavi edilen alana deodorant, krem ve losyonlar kullanmadan önce doktorlarına danışmalıdır. Radyoterapinin bu yan etkileri geçidir. Tedavi bittikten sonra tedavi alanı yavaş yavaş iyileşir. Fakat cildin renginde sürekli bir renk farklılığı olabilir.

Kemoterapi

Radyasyon gibi kemoterapi de kanser hücreleri gibi normal hücreleri etkileyebilir. Kemoterapinin yan etkileri genelde belli ilaçlara ve doza göre değişir. Genelde anti-kanser ilaçları, çabuk bölünen hücreleri etkiler, bunlar:

Kan hücreleri: Bu hücreler enfeksiyonla savaşır, kanın pıhtılaşmasını sağlar ve vücudun diğer bölgelerine oksijen taşır. Kan hücreleri etkilendiğinde, hastalar hastalıklara kolay yakalanır, kolayca kanar, kendilerini yorgun ve zayıf hissedebilir.
Saç köklerindeki hücreler: Kemoterapi saç dökülmesine neden olabilir. Saç uzar ama rengi ve yapısında farklılık olabilir.
Sindirim sistemindeki hücreler: Kemoterapi iştahsızlık, bulantı, ishal veya ağız ve dilde yara yapabilir. Bu yan etkilerin bir çoğu ilaçlarla kontrol edilebilir.

Kemoterapinin yan tesirleri kullanılan ilaç türüne, verilen miktara ve tedavi süresine bağlıdır.
Aşağıdaki geçici yan tesirler ortaya çıkabilir:

Çok yorgun olmak (bitkinlik, genellikle alyuvar eksikliğine bağlı)
Bulantı ve kusma
İştahsızlık
Saç dökülmesi
Ağızda yaralar
Âdet düzeninde değişmeler (kalıcı olabilir)
Artmış enfeksiyon riski (akyuvar eksikliğine bağlı)
Çürük oluşması veya küçük kesilerden sonra kanama (kandaki plateletlerin eksikliğine bağlı)

Bu yan tesirlerin çoğu tedavi bittiğinde ortadan kalkar. Örneğin, saçlarınız yeniden çıkar. Yan tesirlerle ilgili bir sorununuz olduğunda doktorunuza veya hemşirenize durumu bildiriniz, çünkü genellikle yapılabilecek bir şeyler vardır.
Bazı anti-kanser ilaçları, yumurtalıklara zarar verebilir.

Kalıcı yan tesirler olarak erken âdet kesilmesi (menopoz) ve hamile kalamama görülebilir. Ancak kemoterapi alıyor olmak her zaman gebeliği önlemez, ayrıca kemoterapi sırasında hamile kalınması doğumsal sakatlıklara yol açabilir. Kemoterapinin doğmamış çocuğa etkileri bilinmediğinden, cinsel yönden aktif dönemde iseniz, doğum kontrolü konusunu onkoloğunuzla görüşmelisiniz.

Bazı ilaçların uzun süre veya yüksek dozda kullanılması kalp hasarına yol açabilir; ancak doktorlar bu ilacın dozunun kontrolünde dikkatli oldukları gibi, problem bulgularını da izlerler.

Ayrıca, kemoterapi alan birçok kadın, konsantrasyon ve belleklerinde hafif bir azalma fark ederler ("kemo beyin"). Bu durum uzun süre devam edebilir. Ancak araştırıcılar bu bulguları doğrulamamıştır. "Kemo beyin" konusunun doğru olup olmadığı henüz bilinmese de, kemoterapi sonrası hastaların işlevleri iyidir. Tedavinin bir yan tesiri olarak "kemo beyin" saptanan çalışmalarda, belirtilerin genellikle bir veya iki yıl içinde ortadan kalktığı görülmüştür.

Çok nadir olarak, meme kanseri tedavisinden yıllar sonra bazı kemoterapi ilaçları akut myeloid lösemi adı verilen bir başka kansere yol açabilir. Ancak meme kanseri tedavisinden elde edilen yarar bu nadir olayın riskinden çok daha fazladır.
Halsizlik de kemoterapi alan kadınlarda uzun sürebilen bir problemdir. Birkaç yıl sürebilen bu duruma yardımcı olunabilir. Halsizlik problemi yaşıyorsanız bunu doktorunuza bildiriniz.(12)

Biyolojik Tedavi

Yayılmış meme kanseri olan bazı kadınlarda hedefe yönelik tedavi uygulanır. İlk tedavideki yan etkiler, ateş ve titreme şeklinde olur. Diğer muhtemel yan etkiler ise ağrı, halsizlik, bulantı, kusma, ishal, baş ağrısı, nefes almada zorluk ve isiliktir. Bu yan etkiler ilk tedaviden sonra daha az şiddetli olur.

Hedefe yönelik tedaviler bazen kalp yetmezliğine neden olabilecek kalp sorunları da yaratabilir. Aynı zamanda akciğerleri de etkileyebilir ve hemen tıbbi yardım gerektiren nefes alma problemleri ortaya çıkabilir. Bu tedavileri almadan önce hasta, doktoru tarafından kalp ve akciğer problemleriyle ilgili olarak kontrol edilmelidir. Tedavi sırasında doktor, kalp ve akciğer problemi olabilecek hastalara daha çok dikkat eder.